Małachowski Stanisław Oktawiusz (1882–1971), generał brygady. Ur. 1 I w Białozórce na Wołyniu. Po ukończeniu szkoły średniej i szkoły junkrów w Kazaniu poświęcił się zawodowej służbie wojskowej w armii rosyjskiej. W r. 1905 został mianowany podporucznikiem piechoty. Jako dowódca kompanii 2 p. strzelców finlandzkich w stopniu sztabskapitana wyruszył na pierwszą wojnę światową. W l. 1916–7 pełnił funkcję dowódcy batalionu i dowódcy tego pułku. W styczniu 1917 awansował do stopnia pułkownika. Brał czynny udział w Związkach Wojskowych Polaków w Rosji. We wrześniu 1918 wstąpił do tzw. Oddziału Polskiego, utworzonego na Kubaniu przy rosyjskiej Armii Ochotniczej gen. Aleksiejewa. Po przekształceniu w poł. października t. r. Oddziału Polskiego w 4 Dywizję Strzelców Polskich (4. DSP) M. wszedł w jej skład. W 2. poł. listopada dowodził samodzielną Brygadą Strzelców Polskich. Po przerzuceniu 4. DSP do Odessy w początku grudnia 1918 i dokonanej reorganizacji objął dowodzenie 14. p. piechoty biorąc udział w walkach z Ukraińcami w rejonie Odessy i Terespola. Wiosną 1919 przeszedł M., jako zastępca dowódcy 4. DSP (od marca 1919), poprzez Besarabię i Bukowinę do Galicji wschodniej w rejon rzeki Seret. W okresie od lipca 1919 do maja 1920 uczestniczył w wojnie polsko-radzieckiej, dowodząc XX brygadą piechoty 10. dyw. piechoty, przemianowanej z 4. DSP, oraz innymi związkami taktycznymi. W lecie 1920 dowodził odcinkiem obronnym Zegrze (w ramach armii rezerwowej). Wreszcie od września 1920 do lipca 1927 był dowódcą 10. dyw. piechoty. Na generała brygady M. awansował w kwietniu 1924. W maju 1926 poparł przewrót J. Piłsudskiego i pełnił (czasowo) obowiązki dowódcy Okręgu Korpusu (DOK) Łódź. W lipcu 1927 mianowany został dowódcą Okręgu Korpusu nr IV w Łodzi, na miejsce gen. W. Junga. Stanowisko to zajmował do września 1934, po czym 31 XII t. r. przeszedł w stan spoczynku. Zamieszkał w Łodzi.
Po wybuchu wojny polsko-niemieckiej 1939 r. M. zgłosił się 9 IX do dyspozycji gen. J. Rómmla w Warszawie, który mianował go dowódcą twierdzy Modlin. Dn. 13 IX, w związku z objęciem dowództwa nad wojskami znajdującymi się w rejonie Modlina przez gen. W. Thommée, M. został jego zastępcą. Uczestniczył aktywnie w obronie twierdzy. Był m. in. dowódcą przejściowego punktu zbornego w Kazuniu, zabezpieczającego dopływ rozbitków z armii «Poznań» i «Pomorze». Gdy 29 IX Modlin skapitulował, M. znalazł się w niewoli, m. in. w oflagach w Koenigstein i Murnau. Po zakończeniu wojny wyjechał do Francji, gdzie przebywał do r. 1947. Ostatnie lata życia spędził w Chile. Mimo podeszłego wieku brał czynny udział w życiu społecznym tamtejszej Polonii. Zmarł 3 XI 1971. Zgodnie z wolą zmarłego prochy jego zostały przewiezione do Polski i 15 II 1972 złożone w grobie na cmentarzu wojskowym w Warszawie. M. był odznaczony: Orderem Virtuti Militari 5 kl., Orderem Polonia Restituta 3 i 4 kl., Krzyżem Walecznych oraz medalami polskimi i zagranicznymi.
Był żonaty z Anną Lizą pochodzenia szwedzkiego, miał syna Raula, znanego w Chile malarza.
Enc. Wojsk.; Łoza, Czy wiesz, kto to jest?; Rocznik oficerski, W. 1923, 1924, 1928, 1932; – Bagiński H., Wojsko polskie na Wschodzie 1914–1920, W. 1921 s. 483–4, 491–2, 497, 514; Głowacki L., Obrona Warszawy i Modlina na tle kampanii wrześniowej, W. 1969 s. 213–4; – Rómmel J., Za honor i Ojczyznę, W. 1958 s. 177–8, 218; PSZ, I cz. 3 s. 170, 218; Wojna obronna Polski. 1939. Wybór źródeł, Wyd. M. Cieplewicz i in., W. 1968 s. 718, 785; – „Express Wieczorny” 1972 nr 32; „Pol. Zbrojna” 1926 nr 135; „Słowo Powsz.” 1972 nr 32; „Życie Warsz.” 1972 nr 19, 39.
Mieczysław Cieplewicz